Ngói âm dương - nét đẹp mộc mạc trường tồn của các công trình kiến trúc

1. Ngói âm dương là gì?

Ngói âm dương (ngói Lưu y) là một loại ngói lợp mái truyền thống của Việt Nam, được làm từ đất sét nung ở nhiệt độ cao. Mẫu ngói này có hình dạng đặc trưng, với một nửa có hình vuông lõm xuống, một nửa ngói có hình vuông lồi lên. Hai nửa ngói này được sắp xếp xen kẽ nhau, tạo thành một mái ngói chắc chắn, bền đẹp.

 Các loại ngói Lưu ly

• Ngói đất nung: đây là mẫu ngói có màu đỏ tươi, có khả năng hạn chế sự hấp thụ tia UV và ánh nắng mặt trời. Dòng ngói này có thể chịu được mọi tác động cả thời tiết và luôn giữ được màu sắc bền lâu theo thời gian.

• Ngói tráng men: loại ngói này được phủ một lớp men trên bề mặt nhằm mang đến những sắc màu khác nhau cho chúng. Ngói tráng men được biết đến có khả năng chống thấm cao nên có khả năng hạn chế rêu mốc, mang lại vẻ đẹp cao nhất cho công trình ứng dụng. 

• Ngoài ra còn có các loại ngói khác như ngói âm dương Hội An, ngói Đồng Nai, ngói Bát Tràng âm dương, ngói Bình Dương, ngói Mỹ Xuân, ngói Mai Hảo âm dương,... 

 Ứng dụng của ngói âm dương

• Sử dụng rộng rãi trong các công trình kiến trúc cổ như lợp mái chùa, đền, miếu, lăng,...

• Dùng để lợp mái trong các công trình dân dụng như nhà ở, trường học, dinh thự...

• Thích hợp với các vùng có khí hậu nóng ẩm, mưa nhiều như các tỉnh Nam Bộ và Trung Bộ.

• Tạo nét đẹp truyền thống, mang đến vẻ đẹp thẩm mỹ cho công trình.

2. Ý nghĩa tâm linh, phong thủy của ngói âm dương

 Ý nghĩa tâm linh

Theo quan niệm của người Việt, ngói lưu ly tượng trưng cho sự hòa hợp giữa âm và dương. Đây là hai thái cực đối lập tạo nên vũ trụ vạn vật. Phần âm mang năng lượng tiêu cực, lạnh lẽo, tối tăm; phần dương mang năng lượng tích cực, ấm áp, sáng sủa. Sự kết hợp hài hòa của âm dương sẽ mang lại sự cân bằng, hài hòa cho không gian sống.

Ngói âm dương cũng thể hiện triết lý nhập thế của Phật giáo. Trong đó, phần lõm được ví như biểu tượng của sự trầm mặc, thanh thản; phần lồi được ví như biểu tượng của năng lượng, sức sống.

 Ý nghĩa phong thủy

Trong phong thủy, mẫu ngói này được cho là mang đến nhiều ý nghĩa tốt lành như:

• Tượng trưng cho sự gắn kết, đoàn kết trong gia đình.

• Bảo vệ, che chở ngôi nhà khỏi tà ma, ô uế bên ngoài.

• Mang lại tài lộc, bình an cho gia chủ.

Ngoài ra, màu sắc của ngói cũng ảnh hưởng đến phong thủy ngôi nhà:

• Ngói màu đỏ, vàng: tượng trưng cho hỏa, thổ - mang năng lượng sáng sủa, ấm áp.

• Ngói xanh, lam: tượng trưng cho mộc - sinh sôi nảy nở.

3. Cấu tạo ngói âm dương

 Cấu tạo của ngói âm dương (ngói lưu ly)

Ngói âm dương thường gồm 3 phần: viên âm, viên dương và viên diềm

Cấu tạo mái ngói âm dương gồm có 1 viên âm, 1 viên dương và phần diềm/riềm tạo nên sự độc đáo cũng như thẩm mỹ khác biệt của sản phẩm này. 

• Viên âm: có đường cong nhẹ, thường là hình chữ nhật, độ trũng vừa phải, được phủ lớp men phía mặt cong bên trong và khi lớp viên ngói sẽ ngửa lên trên.

• Viên dương: hình trụ tròn khuyết, được tráng men ở phần ngửa lên trên. Viên ngói này có 2 đầu to và nhỏ tạo độ kết dính cao và hỗ trợ việc lợp ngói thuận tiện hơn. 

• Diềm: là phần trang trí mái ngói, có hoa văn độc đáo, tinh xảo và bao gồm diềm âm và dương. 

 Quy trình làm ngói âm dương

Ngói âm dương được làm từ đất sét nguyên chất, không lẫn tạp chất. Các loại đất sét hay dùng để làm ngói gồm:

• Đất sét phù sa: có màu vàng nhạt hoặc xám tro.

• Đất sét kết von: có màu xám đen hoặc nâu sẫm.

• Đất thịt (sét Mân Côi): màu trắng xám.

Trong đó, đất sét để làm ngói cần có độ dẻo vừa phải, không quá dính cũng không quá khô. Bạn có thể tham khảo thêm quy trình sản xuất ngói lưu ly như sau:

• Chuẩn bị nguyên liệu: Lựa chọn đất sét thích hợp, loại bỏ tạp chất.

• Nhào đất: Cho đất vào máy nhào kỹ cùng nước sạch. Tỷ lệ nước với đất là 15-20%.

• Ép thành hình: Ép đất thành từng viên ngói có kích thước, hình dáng nhất định.

• Phơi khô: Phơi các viên ngói dưới ánh nắng 2-3 ngày để bay hơi ẩm.

• Nung đất sét: Cho ngói vào lò nung ở nhiệt độ khoảng 1.000 độ C - 1.200 độ C trong 5-10 tiếng.

 Kích thước ngói âm dương

Hiện nay, mẫu ngói này được thiết kế với 4 kích thước tiêu chuẩn là S, M, L và XL phù hợp với từng diện tích kiến trúc khác nhau. Cụ thể như sau:

4. Cách thi công ngói âm dương

Chuẩn bị: trước khi thi công ngói lưu ly,  kết cấu phần mái nhà cần được đảm bảo hoàn thành như sau:

• Xây tường kiên cố.

• Lắp đặt khung gỗ, xà gồ cứng chắc để giữ ngói.

• Lợp lớp lá chắn rách nước ngầm.

• Trát vữa xi măng lên trên nền lá chắn.

 Cách lợp ngói âm dương

• Xác định vị trí đặt hàng ngói đầu tiên, thường sẽ đặt từ dưới lên, từ trái sang phải.

• Đặt viên ngói đầu tiên lên vị trí đã xác định sao cho phần lồi của ngói hướng lên trên.

• Đặt viên ngói thứ hai đè lên 1/2 viên ngói đầu tiên theo hình zigzag, tiếp tục đặt các viên tiếp theo theo cách này.

• Dùng vữa đất sét để dán các viên ngói vào nhau cho chắc chắn.

• Cuối cùng, đắp vữa xi măng xung quanh chân ngói để tránh nước thấm vào.